O tym się mówi : #JeSuisCirconflexe

Od kilku dni francuskie media huczą o "nowej" reformie francuskiej ortografii. Krytykują, pochwalają, wyśmiewają (szczególnie to ostanie). W mediach społecznościowych wybuchła kolejna hashtagowa wojna #JeSuisCirconflexe, czyli akcentem circonflexe.

Tak naprawdę reforma wcale nie jest nowa. Została przegłosowana 26 lat temu, czyli w 1990 roku, a wcześniej zaakceptowana przez Conseil Supérieur de la langue française i Académie Française, czyli przez najmądrzejsze głowy w tej dziedzinie ;) Wcześniej mało kto się nią interesował, aż tu nagle postanowiono, że we wrześniu trafią do szkół nowe podręczniki uwzględniające tę reformę.

Oto trzy najczęściej podawane przez media przykłady nowych reguł.

MNIEJ ZNACZY LEPIEJ 

Niektóre słowa przejdą na dietę ;) Między innymi zmieni się zapis takich popularnych słów jak oignon (cebula) -> ognon czy pique-nique -> picnic. Zmieni się również zapis spółgłoski [f]. Zamiast ph będzie można pisać samo f, na przykład w słowie nénuphar -> nénufar.

 BRAK ŁĄCZNIKA

Le trait d'union zniknie z wielu rzeczowników złożonych (des mots composés) : week-end -> weekend, porte-feuille ->portefeuille, mille-pattes -> millepattes (stonoga). Jeśli chodzi o tę zmianę, to w wielu przypadkach Le Petit Robert już od dawna podaje obie pisownie. Dla mnie to nic nowego. Ogólnie sam pomysł nie jest zły, ponieważ wyeliminowałby problemy z uzgadnianiem tego typu rzeczowników w liczbie mnogiej.

BRAK AKCENTU CIRCONFLEXE

Zmiana ta wywołała chyba największe kontrowersje. W końcu znakiem rozpoznawczym języka francuskiego są te wszystkie niepokorne kreski, daszki i inne ogonki. Zacznijmy jednak od początku. Skąd wziął się akcent circonflexe? Jest on pozostałością po spółgłosce s, która uległa zanikowi już w Średniowieczu. W konsekwencji zaczęto wymawiać nieco dłużej samogłoskę, która ją poprzedzała. W okresie Renesansu postanowiono przyozdobić ją akcentem circonflexe zapożyczonym z greki. Obecnie daszek nie ma żadnego wpływu na wymowę (oprócz wyjątków) i stał się zwykłym znakiem graficznym.

maistre -> maitre -> maître -> (po reformie) maitre

forest -> forêt

 fenestra -> fenêtre

ostel -> hôtel  
 

Świetnie tłumaczy to Bernard Cerquiglini w poniższym wideo z serii Merci professeur, na którym zresztą bazowałam. 

Wróćmy jednak do naszej reformy. Akcent circonflexe zniknie WYŁĄCZNIE nad samogłoską i i samogłoską u. Przykłady : disparaître -> disparaitre, coût -> cout. Wyjątek stanowić będę homonimy, czyli wyrazy o takim samym brzmieniu, ale mające różne znaczenie, np. mur (ściana) / mûr (dojrzały), sur (na) / sûr (pewny), jeune (młody)/ jeûne (post, głodówka).

Podsumowując, akcent cironflexe całkowicie nie zniknie i nadal będzie zdobił takie słowa jak hôtel, âme czy être. 

W internecie roi się od zabawnych komentarzy z daszkiem w roli głównej :)  

 Zrobię sobie małą głodówkę / Prześpię się z młodzieniaszkiem.

 Ale ja jestem pewny Germaine! / Ale ja jestem na Germaine! 

(jak to zwykle u Francuzów bywa, podtekst seksualny musi być ;))

 WIELE HAŁASU O NIC

Reforma obejmuje 2 400 wyrazów, które stanowią TYLKO 4% francuskiego słownictwa. Poza tym, z daszkiem czy bez daszka, z łącznikiem czy bez, obie wersje będą w dalszym ciągu POPRAWNE !

Czy jest więc sens, aby wprowadzać właśnie teraz reformę, która kurzyła się w kącie przez ćwierć wieku, siać zamęt w mediach i w życiu Francuzów, wydawać pieniądze na drukowanie nowych podręczników i dostarczać nauczycielom dodatkowej pracy*, kiedy Francja ma na głowie poważniejsze problemy? 

*Podobno nauczyciele nie mają obowiązku nauczać nowej ortografii, ale i tak będą do tego zmuszeni, bo dzieci szybko zauważą, że coś nie gra. Dzieci będą musiały znać nowe zasady, by przez przypadek nie zinterpretować poprawnej pisowni jako błędu ortograficznego i vice versa.

CIĄG DALSZY NASTĄPI

Z drugiej strony, czy można zatrzymać ewolucję języka? Dookoła mnie słyszę głównie głosy sprzeciwu. Francuzom nie podoba się ta reforma. Jednak czy tego chcemy, czy nie, język dąży do prostoty. Moje i starsze pokolenie będzie miało problem z zaakceptowaniem nowych zasad, ale dla młodzieży będzie to coś całkowicie naturalnego. Przecież już teraz nie zwraca uwagi na akcenty, pisząc smsy czy korzystając z messengera. Według mnie to kwestia czasu. 

Ogólnie nie ma co panikować. Proponowane zmiany nie są drastyczne. Na pewno nie dojdzie do wynaturzenia języka francuskiego :)  

Mnie natomiast martwi co innego. Coraz więcej Francuzów ma problemy z podstawowymi zasadami ortografii, odmianą czasowników, uzgadnianiem participé passé czy trybem subjonctif. Czy dobrą decyzją jest wprowadzanie "kosmetycznych" zmian, jeśli szwankują podstawy? Może zamiast wprowadzać zamęt i wydawać pieniądze na nową reformę, lepiej propagować czytanie książek? Problem wtedy sam by się rozwiązał :) 

Jeśli macie ochotę poczytać o tym po francusku, odsyłam do tego artykułu (+ wideo), który również pomógł mi w napisaniu tego wpisu.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Czujesz niedosyt?

Zajrzyj na Facebook, Youtube lub Quizlet :) 

------------------------------------------------------------------------------------------------------